خرما یكی از مقدس ترین و قدیمی ترین درختان میوه شناخته شده بـــرای انسان است پیدایش درختان خرما در جهان از دوران دوم زمین شناسی آغاز شده  این گیاه از نواحی جنوب غربی آسیا و بین النهرین منشاء گرفته و كشت آن در مناطق گرمســـیر جهان رونق دارد ساختار مقاوم فیزیولوژیكـی این گیاه در برابر شوری، گرما و خشكـــــی محیط باعث سازگاری آن با مناطق یاد شده می گردد.

وضعیت تولید و سطح زیركشت و عملكرد ارقام مختلف خرما در ایران:

بر اساس  آخرین آمار رسمی (1387) اعلام شده توسط  دفتر آمار و فن آوری اطلاعات سطح زیركشت و تولید و عملكرد خرمای كشور به شرح ذیل می باشد:

تولید :

میزان خرمای تولید شده كشور در این سال 1006406 تن میباشد

سطح زیركشت:

     سطح زیركشت غیربارور وبارورنخیلات به ترتیب در حدود  39554  هكتار  و 204875هكتارگزارش شده است

عملكرد:

    میانگین عملكرد خرما در كشور  نیز به میزان 4912كیلوگرم در هكتار است

مناطق كشت نخیلات در ایران:

     استانهای خوزستان، بوشهر، فارس، كرمان، هرمزگان و سیستان وبلوچستان مناطق عمده كاشت و تولید محصول خرما می باشند. سایر استانها شامل استانهای یزد، اصفهان، كرمانشاه، خراسان جنوبی، ایلام، سمنان وكهكیلویه و بویراحمد سطح كمتری از نخیلات را تشكیل می دهند.

صادرات :

    طبق آمار سال 1388 به میزان 87000 تن  وبه ارزش 9/88 میلیون دلار میباشد.

ارقام :

عمده ارقام خرما شامل ارقام تر(مضافتی،خاصویی،خنیزی،برحی،كبكاب)وارقام خشك ونیمه خشك (پیارم،زاهدی،توری،مجول،دیری،شهابی)

1- مرحله کاشت:

1-1 پاجوش:

در گذشته های دور، درخت خرما را با کاشتن هسته زیاد می­کردند ولی چون این درخت دو پایه است قبل از گل دادن، نر و ماده درخت مشخص نمی­شد، به این ترتیب هزینه زیادی برای باغدار داشت و تعدادی درخت نر بدون استفاده روی دست او    می­ماند. در حالیکه برای هرصد درخت ماده 4 درخت نر کافی است[1] . به تدریج کاشت بذرکنار گذاشته شد و به جای آن کاشت پاجوش رواج یافت، و به این ترتیب به تعداد دلخواه پاجوش نر را ازدرخت نر و پاجوش ماده را ازدرخت ماده انتخاب می­کنند. پاجوش حاصل­رویش جوانه­ای است که در روی ساقه یا ریشه به وجود می­آید. به طور معمول پاجوش­های ریشه را برای کاشت انتخاب می­کنند. پاجوش­ها بعد از 3 سالگی برای کاشتن انتخاب می­شوند. برای جداکردن پاجوش از درخت، خاک اطراف آن را کنار  می­زنند، بعد با چند ضربه یک دیلم آهنی لبه تیز، آن را از درخت مادر جدا می­کنند.

2-1 کشت بافت:

می­توان قسمتی از بافت گیاهی جوان درخت خرما یا پاجوش آن را در محیط کشت مصنوعی در آزمایشگاه مجهز و استریل و با استفاده از مواد محرک پرورش داد. هم چنین ازدیاد بافت گیاهی یاد شده در لوله­های آزمایش امکان­پذیر است. این نهال­ها پس از انتقال به گلدان نیاز به یک سال مراقبت دارد پس از رشد نهال تا ارتفاع حدود 40 سانتی­متر گلدان را عوض می­کنند. این نهال به 3 سال مراقبت در منطقه و در شرایط محیطی نیمه بسته نیاز دارد، پس از آن برای کاشتن آماده می­شود. این گونه نهال­ها از بعضی جهات از جمله آلوده نبودن به ویروس نسبت به پاجوش رقم مشابه مزیت دارد و دیگر اینکه درختان حاصل از کشت بافت یک رقم از خرما، از نظر ژنتیکی کاملاً مشابه هستند، همچنین تمام خصوصیات آن­ها از جمله ویژگی­های میوه تشکیل شده نیز شبیه به یکدیگر است، این امر به ویژه برای صادرات بسیارمناسب است.

3-1آماده سازی زمین:

مدتی پیش از کاشتن نهال(پاجوش) زمین را شخم می­زنند، ردیف­های کاشت را روی زمین با خط­کشی معین می­کنند. سپس چاله­هایی به گودی یک تا 5/1 متر حفر می­کنند. برخی از نخل­کاران با کود حیوانی و خاک نیمی از چاله را پر می­کنند.

4-1 کاشت:

پاجوش را داخل چاله  می­گذارند و اطراف آن را با خاک می­پوشانند، به گونه­ای­که فاصله ریشه­ها از سطح خاک کمتر از 15 سانتی­متر و بیشتر از 50 سانتی­متر نباشد. بعد از کاشتن پاجوش، اطراف آن را با برگ خرما می­پوشانند تا مانع صدمه دیدن آن از تابش شدید آفتاب یا آسیب توسط حیوانات بشوند. فاصله درختان از یکدیگر معمولاً 8 تا 10 متر است و بستگی به این دارد که بخواهند بین درختان، گیاه یا درختی دیگر بکارند یا نه. اگر زیر درختان خرما درختان دیگری مثل مرکبات غرس شود لازم است فاصله­های زیادتری منظور شود.

2 مرحله داشت:

1-2  آبیاری:

نخلستان­ها را به روش­های گوناگون آبیاری می­کنند. در خوزستان و در منطقه خرمشهر و آبادان با استفاده از جذر و مد دریا، آبیاری به روش جوی و پشته­ای انجام می­شود. به این ترتیب که درخت خرما را کنار جوی می­کارند و هنگام مد رودخانه اروند، آب به نهرهایی[2] که به رودخانه وصل است وارد می­شود، سپس آب نهرها به داخل نخلستان­ها می­رود. در هنگام جذر و فروکش سطح آب رودخانه، آب نخلستان­ها به رودخانه باز می­گردد و به این ترتیب نخلستان­ها آبیاری می­شوند. در منطقه شادگان خوزستان با انشعاب از رودخانه جراحی به وسیله نهرهایی که طول برخی از آنها به 20 کیلومتر نیز می­رسد، نخلستان­ها را به شکل جوی و پشته­ای و کرتی آبیاری می­کنند. نهرهای اصلی به نهرهایی فرعی منشعب می­شوند. در بعضی مناطق یا نخل را داخل کرت می­کارند و آنرا به صورت غرقابی آبیاری می­کنند و یا به شکل جوی و پشته­ای. در برخی نواحی کم آب مانند بلوچستان خرما را روی مرز کرت­های بزرگ کاشته­اند و داخل کرت گندم یا برنج می­کارند. با آبیاری این زراعت­ها درختان­خرماهم آبیاری می­شوند. درمنطقه برازجان اطراف­نخلستان­ها دیواره­های خاکی بزرگی ایجاد می­کنندو در زمان پرآبی رودخانه­ها (زمستان) کرت­ها را از آب پر می­کنند و درتابستان و فصل کم­آبی3 تا 4 بار آبیاری می­کنند. درمیناب وحاجی­آباد بندرعباس درطول تابستان درخت خرمارا 2 تا 3 بارآبیاری می­کنند. اکنون چند سالی است که آبیاری قطره­ای نیز به شیوه­های پیشین آبیاری افزوده شده است.

2-2 کودپاشی:

1-2-2 کودحیوانی: آن دسته از بهره­برداران که دامدار هستند و کود حیوانی دارند هردو سال یک بار مقدار 10 تا 15 کیلوگرم کودحیوانی پای هر درخت خرما می­ریزند و آن را با بیل زیرخاک می­کنند. زمان کوددادن پاییز و پس از برداشت خرما تا اسفند ماه(زمان گرده افشانی) است. نخلدارانی که زیر درختان خرما محصول دیگری می­کارند حتماً به زمین کود می­دهند.

2-2-2کودشیمیایی: تا چند سال پیش استفاده از کودشیمیایی برای درخت خرما معمول نبوده است. اکنون برخی از کشاورزان به ویژه آنهایی که زیر درختان خود را به زراعت­های دیگری مانند کشت باقلا، غلات(گندم،برنج) اختصاص می­دهند، از کود شیمیایی استفاده می­کنند. میزان مصرف کود شیمیایی فسفات 100 تا 150 کیلوگرم در هکتار در فصل زمستان همراه با شخم است، کود اوره نیز به صورت سرک در بهار به مقدار 150 کیلوگرم در هکتار مصرف می­شود.

3-2 گرده افشانی:

گرده افشانی خرما یکی از حساس­ترین کارهای نخلداری است. عمل گرده­افشانی در نخل به دلیل اثرات دانه­گرده بر روی کیفیت میوه بسیار مهم و حساس است و به همین دلیل با دخالت انسان انجام می­شود.

برای انجام تلقیح، چند خوشه چه از گل­ نر مورد نظر را که با گل ماده همزمانی داشته باشد می­برند و داخل خوشه ماده می­گذارند و دور آن را می­بندند. برای هر 100 درخت ماده 5 تا 10 درخت نر منظور می­کنند. زمان گرده­افشانی با توجه به درجه حرارت و نوع خرما متفاوت است و از اسفند ماه تا اوایل اردیبهشت ماه نوسان دارد.

برخی کشورها که دارای نخلستان­های بزرگ هستند و کشت آنها براساس اصول درختکاری و با رعایت فاصله انجام شده است، گرده افشانی به صورت خشک و با استفاده از دستگاه­های مکانیکی انجام   می­شود.

نكات كلیدی در مورد گرده افشانی خرما:

1.       گرده افشانی در ساعت 10 صبح لغایت 3 بعداظهر انجام شود.

2.       در صورتی كه بارندگی 3-2 روز بعد از گرده افشانی به وقوع پیوست گرده افشانی تكرار گردد.

3.       در روش مكانیكی گرده افشانی باید حداقل دوبار و به فاصله 3-2 روز انجام شود.

4.       گرده افشانی مكانیكی به دلیل مزایای متعدد بر گرده افشانی سنتی ار جحیت دارد. بنابر این توصیه می شود از این روش استفاده گردد.

5.       در نقاطی كه درجه حرارت در هنگام گرده افشانی پایین است از كیسه های كاغذ كرافت روی گل آذین های گرده افشانی شده استفاده شود و 10-8 روز بعد برداشته شوند.

6.       تنك اول میوه خرما را می توان با حذف یك سوم طول خوشه در ارقام با خوشك های بلند در هنگام گرده افشانی انجام داد.

7.       در گرده افشانی سنتی حتماً از كارگران ماهر استفاده شود.

8.       در گرده افشانی به روش مكانیكی استفاده از گرده خشك تازه (گرده خشك سالجاری) بر گرده خشك سال گذشته ار جحیت كامل دارد.

9.       شكاف خوردن گریبانه ماده علامت رسیدن آن و آمادگی جهت گرده افشانی است.

10.   هم زمانی رسیدن گل های نخل خرمای نر و ماده به ویژه در هنگامی كه روش گرده افشانی سنتی می باشد، بسیار مهم است.

11.   گرده افشانی در اكثریت ارقام 4-2 روز بعد از پس از باز شدن اسپات انجام شود.

12.   استفاده از گرده خشك در مواردی نظیر سطح كاشت زیاد و وجود ارقام مختلف با تاریخ گل دهی متفاوت ضروری است.

13.   بهترین روش نگهداری گرده خشك قراردادن آن درون ظروف سر بسته بدون هوا در مجاور كلرید كلسیم و درون یخچال با درجه حرارت 5-4 درجه سانتی گراد است.

14.   مناسب ترین نسبت اختلاط دانه گرده با آرد سبوس گندم و یا پودر تالك میزان 20% دانه گرده و 80% مواد همراه است.

15.   میزان گرده مصرفی برای هر خوشه یك گرم از مخلوط دانه گرده و مواد همراه با تركیب 20% دانه گرده و 80% مواد همراه است. به عبارت دیگر میزان مصرف دانه گرده حدود 2/0گرم به ازاء هر خوشه است. ولی در روش سنتی میزان گرده مصرفی حداقل یك گرم است.

16.   استفاده از دانه گرده خشك تازه مؤثرتر است.

17.   اختلاط دانه گرده سال قبل با دانه گرده سال جاری در مواردی كه ناچار به استفاده از دانه گرده سال قبل هستیم توصیه می گردد.

4-2-2 نحوه نگهداری خوشه­های خرما:

پس از تشکیل میوه خرما برای جلوگیری از شکستن خوشه­هایی که وزنشان زیاد است آنها را از برگ­های بالایی خوشه رد کرده به برگ­های پایین خوشه تکیه       می­دهند.

برخی از نخل­داران برای نگهداری خرما از گزند حشرات و پرندگان خوشه­های خرما را داخل کیسه گونی یا سبدهای بافته شده از برگ خرما جا می­دهند. 

پوشش خوشه های خرما:

مهم ترین اهداف پوشش خوشه های خرما عبارتند از

1-       بهبود خواص كمی و كیفی میوه ها.

2-       جلوگیری از خسارت پرندگان، زنبورها و آفات زیان آور به میوه خرما.

3-       جلوگیری از خسارت باران و بادهای گرم و سوزان.

4-       جلوگیری از آلودگی خوشه ها به گرد و غبار و كاهش بازار پسندی میوه خرما.

5-       جلوگیری از آفتاب سوختگی و حفظ بهبود كیفیت و رنگ میوه.

بهترین زمان جهت نصب پوشش ها روی خوشه های خرما در مرحله تبدیل میوه خرما به خارك (هنگام تغییر رنگ) می باشد. بسته به این كه هدف اصلی از به كار بردن پوشش خرما چه باشد و با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی (رطوبت، درجه حرارت) و نوع رقم خرما و موارد مصرف آن (خارك، رطب، خرمای رسیده)، هزینه تهیه پوشش و غیره، نوع پوشش مورد استفاده متفاوت خواهد بود. مهم ترین پوشش های مورد استفاده نخل كاران عبارتند از:

1.       پوشش حصیری ساخته شده از برگ های خرما كه این نوع پوشش در استان سیستان و بلوچستان استفاده میگردد.

2.       پوشش توری پارچه ای كه در اغلب نقاط استفاده می شود.

3.       پوشش توری نایلونی.

4.       پوشش توری سیمی.

5.       پوشش كاغذ كرافت.

6.       پوشش پلاستیكی.

7.       پوشش گونی كنفی یا گونی پلاستیكی

2-2-5 شخم:  

در برخی مناطق بین درختان خرما درختان دیگری مانند مركبات می­­کارند. دربعضی از مناطق بین درختان خرما، به ویژه زمانی که به صورت کرتی کاشته می­شود، زراعت­هایی مانند سبزی، گوجه­فرنگی، بامیه، یونجه، برنج و باقلا می­کارند[3]  در این صورت هر ساله زمین نخلستان را شخم­ می­زنند در صورتی که بین درختان خرما محصولی کاشته نشود، در فصل تابستان برای جلوگیری از تبخیر آب و برای تهویه هوا و نیز از بین بردن علف­های هرز، زمین نخلستان را با بیل یا ترکتور شخم می­زنند.

3-2-6 هرس نخل خرما :

معمولاً پنج نوع هرس در نخل خرما متداول است:

1-هرس برگ 2-هرس دمبرگ 3-هرس خار 4-هرس دم خوشه ها پس از برداشت 5-حذف تنه جوش و پاجوش.

هرس برگ :

اهداف هرس برگ در نخل خرما

-         حذف برگهای خشكیده و آویزان به درخت به منظور سهولت عملیات داشت و برداشت و بهبود تهویه در نخلستان.

-         حذف برگهای آلوده به آفات و بیماری ها (برگ های آلوده به انواع شپشك ها و برگ های آلوده به انواع لكه برگی ها).

-         رعایت نسبت برگ به خوشه و تولید محصول با كمیت و كیفیت مناسب.

-         سهولت در انجام عملیات گرده افشانی.

-         سهولت در انجام عملیات خم كردن خوشه ها به سمت پایین و آرایش و تنظیم خوشه ها روی نخل خرما.

-         ایجاد تعادل بین اندام های رویشی و زایشی گیاه.

-         جلوگیری از پوسیدگی تدریجی تنه نخل.

زمان هرس برگ :

-         هرس پس از برداشت محصول: در این مرحله برگ های خشكیده و برگ های آلوده به آفات و بیماری های نخل حذف می شوند.

-         در زمان گرده افشانی: این كار به منظور سهولت در گرده افشانی انجام می شود.

-         در زمان تنظیم و آرایش خوشه ها (8-6 هفته پس از گرده افشانی): این نوع هرس به منظور رعایت نسبت مناسب بین برگ و خوشه و ایجاد فضای مناسب زیر خوشه ها جهت آرایش خوشه ها و همچنین سهولت درعملیات پوشش خوشه ها و برداشت آنها صورت می گیرد.

هرس دمبرگ (تكریب) :

در نخلستان های تجاری حذف برگ ها در دو مرحله صورت می گیرد. در مرحله اول كه بخش اعظم برگ ها در آن حذف می گردند شامل بریدن بخش كاملاً خشك و پلاسیده برگ ها می شود (هرس). در این مرحله به فاصله تقریبی 40-30 سانتی متر از محل اتصال برگ به تنه اقدام به بریدن برگ ها می شود و حذف انتهای دمبرگ ها (كرب ها) در مرحله دوم صورت می پذیرد.

در مرحله دوم هرس (تكریب) كه معمولاً هر 3-2 سال یكبار انجام         می شود بخش باقیمانده از دمبرگ ها در فصل مناسب آن كه معمولاً در فصل پاییز و پس از اولین بارندگی است بریده شده و حذف می گردد. بارش باران باعث نرم شدن بافت های دمبرگ ها شده و عمل برش را تسهیل می نماید.

فواید تكریب :

-         حذف كرب ها عملاً باعث حذف محل تجمع آفات و بیماری ها می گردد. زیرا بسیاری از حشرات و كنه های زیان آور لابلای الیاف دمبرگ ها زندگی می گذرانند.

-         جلوگیری از حمله موریانه به تنه.

-         جلوگیری از پوسیده شدن تنه نخل.

-         سهولت صعود از نخل جهت انجام عملیات به باغی از قبیل گرده افشانی، تكریب، هرس، تنك كردن، برداشت و ....

-         كاهش میزان تجمع رطوبت در اطراف تنه.

-         زیبا سازی تنه نخل به ویژه در نخل هایی كه كاربرد زینتی دارند.

روش های تكریب :

-         عملیات حذف انتهای دمبرگ ها در مناطق مختلف خرما خیز كشور به روش های متفاوتی انجام می شود. رایج ترین روش های تكریب، روش های دستی است كه با استفاده از عكفه، اره و یا تبر انجام می شود.

-         تكریب با تبر نیاز به مهارت و دقت فراوان و هم چنین قدرت كافی جهت ضربه زدن دارد.

-         خطر آسیب رسانی به تنه ها و فیبرهای سیستم آوندی در این روش بسیار زیاد است و از این جهت دقت فراوانی باید مبذول گردد.

-         لبه تبر به طور مداوم نیازمند تیز كردن می باشد و عمل تیز كردن آن مشكل تر از اره و عكفه است.

هرس خار :

معمولاً در همه ارقام خرما در قسمت قاعده دمبرگ و در دو طرف آن تعدادی خار وجود دارد. تعداد این خارها در ارقام مختلف متفاوت و بین  60-10 عدد متغیر است. از آنجایی كه صعود از درخت خرما جهت انجام كارهایی نظیر گرده افشانی، تنك خوشه، تنظیم و آرایش خوشه ها و برداشت محصول امری اجتناب ناپذیر است، وجود این خارها عامل مزاحم محسوب شده و در صورت عدم حذف این خارها از 25-20 برگ پایین تاج درخت امكان آسیب رسیدن به فرد صعود كننده زیاد است و در خیلی از موارد بدون حذف این خارها انجام موارد ذكر شده غیر عملی خواهد بود. لذا لازم است قبل از گرده افشانی یا در هنگام گرده افشانی نسبت به حذف این خارها اقدام گردد. نخل كاران جهت حذف این خارها از وسیله ای به نام خارزن دستی استفاده می كنند. در هنگام استفاده از این وسیله، جهت حركت آن از سمت قسمت ته دمبرگ به سمت نوك دمبرگ تا محلی كه خار وجود دارد می باشد. اخیراً در مؤسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری دستگاه خارزنی خرما طراحی و ساخته شده است كه جهت هرس نخل های جوان و كم ارتفاع مناسب به نظر می رسد.

هرس دم خوشه پس از برداشت :

بعد از اتمام عملیات برداشت در نخلستان در اولین فرصت باید اقدام به حذف دم خوشه های باقی مانده روی نخل خرما نمود. این كار هم باید در ارقام ماده و هم در ارقام نر صورت گیرد. زیرا كه در خیلی از موارد این دم خوشه ها می توانند عامل بقا و انتشار بیماری های قارچی در نخلستان باشند. این مسئله بویژه در مناطقی مثل خوزستان كه بیماری خامج یا پوسیدگی گل آذرین خرما مسئله ساز است اهمیت زیادی دارد.

حذف پاجوش و تنه جوش :

معمولاً در سنین جوانی نخل (تا 20 سال اول پس از كاشت) تعدادی پاجوش (معمولاً 15-6 عدد) پای هر درخت تولید می شود. در حال حاضر متداولترین روش تكثیر نخل خرما استفاده از پاجوش است. ضمن این كه فروش پاجوش یكی از منابع درآمد نخل كاران می باشد. اما نكته مهم این است كه نگهداری تعداد زیادی پاجوش روی درخت و برای مدت طولانی علاوه بر ایجاد مشكلات مرحله داشت محصول باعث ضعف درخت و كاهش عملكرد آن می گردد.

طبق بررسی های بعمل آمده حداكثر 5-4 پاجوش پای هر درخت باید نگهداری و بقیه حذف شوند. بنابراین لازم است هر سال تعدادی از پاجوش ها از درخت جدا شوند. ضمناً در مواردی كه روی تنه های نخل ساقه جوش وجود داشته باشد باید نسبت به حذف آنها اقدام گردد.

5- تنك میوه خرما :

به طور كلی دلایل اصلی تنك كردن میوه خرما عبارتند از :

-         افزایش مرغوبیت و بازار پسندی محصول.

-         افزایش اندازه میوه.

-         جلوگیری از سال آوری و تنظیم میوه دهی مناسب سالیانه.

-         كاهش ریزش محصول.

-         كاهش پدیده ترشیدگی میوه به ویژه در مناطق مرطوب، با افزایش امكان تهویه بیشتر درون خوشه ها.

-         كاهش فشردگی میوه ها در  خوشه و در نتیجه كاهش میزان ساییدگی و بد شكلی آنها.

-         افزایش سرعت رسیدگی میوه ها و بهبود رنگ گیری آنها.

-         كاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشكیدگی خوشه خرما.

روش های تنك كردن خرما :

1.    كاهش تعداد خوشه ها

2.    تنك كردن خوشه ها

3.   تنك كردن با استفاده از مواد شیمیایی

1.كاهش تعداد خوشه ها :

روش ستنی و متداول تنك كردن در مناطق خرما خیز دنیای جدید و قدیم، قطع كامل تعدادی از خوشه ها است. این روش بر اساس نسبت برگ به خوشه انجام می شود.

مناسبترین نسبت برگ به خوشه برای اكثریت ارقام خرما 10 برگ به یك خوشه می باشد. در كاهش تعداد خوشه ها رعایت دو نكته ضروری است:

1. حذف خوشه های ضعیف و تلقیح نشده.
2. رعایت تعادل خوشه ها روی درخت.

در شرایط ایران معمولاً نخل كاران، تمام خوشه های ظاهر شده در دو سال اول را به منظور تقویت درخت حذف می كنند و در سال سوم تعداد محدودی خوشه (3-2) خوشه نگهداری می كنند و به تدریج با افزایش سن درختان تعداد خوشه ها افزایش می یابد تا اینكه نهایتاً روی هر درخت 12-10 خوشه نگهداری  می كنند..

 مدیریت مبارزه با آفات وبیماریهای مهم خرما:

زنجرك خرما یكی از آفات زیان آور مناطق خرما خیز كشور می باشد. حشرات بال دار و پوره های آن بوسیله خرطوم خود شیره برگ ها و مواد سبزینه را مكیده و فضولات شیرین و چسبناكی از خود در بالا و زیر برگ ترشح می كنند و در نتیجه میوه های خرما ریخته و آنچه می ماند نامرغوب و لاغر و غیر قابل مصرف می شود. بر اثر حمله آفت تمام اعضای فوقانی درخت چسبناك می گردند و به همین مناسبت این آفت را در جنوب كشور شیره یا عسلك خرما می گویند.

خروج پوره های نسل تابستانه زنجرك از اوسط تیرماه تا اواسط شهریور ماه ادامه می یابد. نشو و نمای پوره های نسل تابستانه زنجرك از اواسط تیر ماه با باز شدن تخم ها آغاز و تا اواخر مهر ماه به طول می انجامد. زنجرك های بالغ نسل دوم یا تابستانه پس از جفتگیری تخم ریزی می نمایند. تخم گذاری زنجرك های ماده از شهریور ماه تا اواخر مهر ماه ادامه پیدا می كند.

این تخم ها نسل زمستانه را تولید خواهد كرد و فصل زمستان را به حال تخم در داخل برگ ها باقی می مانند. در اواخر اسفند پوره های زمستانه ظاهر می شوند. به طور كلی در مناطق خرما خیز كشور دوره كامل نشو و نمای زنجرك از بدو تخم گذاری الی مرگ آن در نسل زمستانه حدود 270-255 روز و در نسل تابستانه حدود 118-105 روز طول می كشد.